کنعاني مقدم در ادامه گفت که اين رخداد باعث مي‌شود افرادي که در سايه اقدامات دولت هستند خود را نشان دهند، زيرا متاسفانه هميشه در دولت‌ها افرادي حضور داشته‌اند که عليرغم اينکه مورد اقبال مردم قرار نمي‌گيرند, اما همواره بيشترين اِعمال قدرت را دارند؛ از همين رو نيز ما معتقديم که با اين فرآيند اين افراد آفتابي خواهند شد و مردم مي‌دانند که رئيس جمهور احتمالي قرار است با چه تيمي کار کند و آيا اين تيم کارآمد خواهد بود يا خير؟
اين فعال اصولگرا در تشريح اقدامات اين گروه‌ها گفت: اين افراد معمولا بدون پاسخگويي و مسئوليت براي امور کشور تصميم گرفته و اين امري خطرناک است؛ کما اينکه عمدتا اينها افرادي هستند که مناسبات دولت را تعيين مي‌کنند و دولت بر اساس خواسته‌هاي آنها رفتار مي‌کند؛ ما هم آنها را به عنوان پدرخوانده‌هايي مي‌شناسيم که در سايه نشسته و دولت‌ها را مديريت مي‌کنند.
اين صحبت‌ها البته صرفا نظر اين کارشناس نبود؛ چرا که محمد حسين قديري ابيانه سفير اسبق کشورمان در ايتاليا هم فرد ديگري بود که در گفت‌وگو با ما نه تنها بر اين موضوع صحه گذاشت, بلکه مصاديقي هم درباره اين موضوع در دولت‌هاي قبل طرح کرد و گفت: براي مثال افرادي نظير اسفنديار رحيم مشايي در دولت احمدي نژاد و برخي ديگر در دولت مرحوم آيت الله هاشمي بودند که نفوذشان در دولتِ حاکم امري بسيار مشهود بود.
او در ادامه گفت: براي مثال شاهد بوديم که احمدي نژاد در تعريف از مشايي او را در حد يک معصوم بالا مي‌بُرد، در دوران رئيس دولت اصلاحات هم شاهد بوديم که اگر چه شعار او تکيه بر عقل جمعي بود, اما گويا افرادي که آنها را عقل جمعي مي‌ناميد بسيار محدود بودند، براي مثال افرادي نظير حجاريان، تاجيک و حزب مشارکت بر دولت او بسيار مسلط بودند.
صحبت که به اينجا رسيد سوال ديگري در ذهن ما ايجاد شد، مبني بر اينکه آيا منظور از صحبتهايي که اين کارشناسان ارائه کردند همان مفهوم دولت در سايه بود؟
آيا پدر خوانده‌ها همان دولت‌هاي در سايه هستند؟
براي يافتن پاسخ پرسش بالا به سراغ برخي کارشناسان رفته و اين گونه پاسخ گرفتيم. محمدحسين قديري ابيانه در اين باره گفت: معناي دولت در سايه با آن مفهوم سنخيت ندارد؛ زيرا اصولا دولت در سايه يک اصطلاح رايج در جهان است و هر حزبي يک دولت در سايه دارد، براي مثال در کشورهاي غربي احزاب نشان مي‌دهند که اگر به قدرت برسند چه کسي وزير امور خارجه، وزير مسکن و ... خواهد بود و آنها معمولا امور مربوط به نظارت بر دولت را دنبال مي‌کند؛ البته اين به معناي دخالت در امور نيست، بلکه به معناي نظارت بر امور است؛ در نتيجه دولت در سايه به اين معنا امر مفيدي است.
او در ادامه گفت که البته اين بدان معنا نيست که دولت در دولت حضور داشته و يک دولت ديگر جدا از دولت حاکم عمل کند؛ زيرا طبق قانون وظيفه هر دولتي مشخص است و اينکه ديگران و ساير احزاب براي خودشان دولت در سايه داشته باشند نفي حقوق و اختيارات وزراي اصلي نيست.
البته حسين کنعاني مقدم ديدگاه ديگري درباره دولت در سايه داشته و درباره آن گفت: اين دو واژه با هم متفاوت هستند، زيرا در تعريف احزاب و گروه‌ها، دولت در سايه به اين معناست که وقتي يک جناح در انتخابات شکست مي‌خورد؛ با تشکيل جمعي با نام دولت در سايه در تلاش است تا به دولت حاکم طرح‌هاي مشورتي ارائه داده تا هم امور دولت را ديدباني کرده و هم به نيروهاي خود براي دولت بعد کمک کند.
پس از اين دو تعريفِ تا حدي متضاد به سراغ يک کارشناس ديگر رفتيم تا نظر تکميلي او را در اين باره جويا شويم.
سيد محمد حسيني وزير اسبق ارشاد در اين باره به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: معمولا وقتي دو حزب در کشور باهم رقابت مي‌کنند؛ مانند دموکرات‌ها و جمهوري خواهان در آمريکا و يا حزب کارگر و محافظه‌کار در انگليس؛ هر زمان که دولت در اختيار يکي از اين احزاب باشد، گروه‌هاي حامي آن دولت مسائل مختلف را رصد کرده و برنامه‌ها را در کميته‌هاي تخصصي خود پيگيري مي‌کنند و با دولت در ميان مي‌گذارند و در تمام امور دولت دخيل هستند.
او ادامه داد: علاوه بر اين, حزب رقيب برنامه ها و فعاليت هاي دولت را پيگيري کرده و موضع مي‌گيرد و حتي ممکن است در پايان دولت تحليلي درباره عملکرد او ارائه دهد؛ بنابراين هر دو حالت اين موضوع ممکن است، البته در ايران مفهوم دولت سايه چندان جا نيفتاده است, اما شايد يکي از افرادي که در اين زمينه بسيار قوي ظاهر شده سعيد جليلي باشد.
حسيني تاکيد کرده است که هم در جناح مقابل و هم در جناح حامي بايد افرادي خارج از ساز و کارهاي اداري حضور داشته و فعاليت‌هاي دولت را در مسير درست قرار دهند، زيرا مسئولان اجرايي آنقدر درگير هستند که ممکن است اشکالات خود را متوجه نشوند، اما افرادي که فراغ خاطر و فرصت و مجال بيشتري دارند بايد نشسته و اظهار نظر کنند؛ کما اينکه در دولت‌هاي سايه معمولا از دو گروه استفاده مي‌شود، يک دسته مديران اجرايي هستند که کارهاي مديريتي را درون حوزه مربوطه انجام خواهند داد و دسته دوم هم نظريه‌پردازان و اساتيدي هستند که صرفا اقدامات تئوريک انجام خواهند داد.
دو پيشنهاد براي دولت بعد
در پايان بايد گفت سير اين گزارش که با اظهارات کارشناسان مختلف شروع شد و خاتمه پيدا کرد؛ دو پيشنهاد عملي و مطلوب را براي نامزدهاي رياست جمهوري در پي داشت: اول اينکه نامزدها در ابتدا کابينه احتمالي خود را معرفي کرده تا دست مردان پشت پرده از دولت آنها کوتاه شود و دوم اينکه دولت‌ها نسبت به دولت‌هاي در سايه گارد نگرفته و از پيشنهادات آنها استفاده مطلوب کنند؛ پيشنهاداتي که البته قطعا جاي اظهارنظرهاي بيشتري داشته و در گزارش‌هاي بعدي به آنها بيشتر خواهيم پرداخت.
البته در اين ميان نبايد از نقش کليدي مردم در انتخابات غافل ماند، چرا که به گفته مهدي چمران رئيس اسبق شوراي شهر تهران در انتخابات نقش بصيرت مردمي اهميت به سزايي دارد؛ کما اينکه مقام معظم رهبري به خصوص در اين دو سال آخر بر روي بصيرت مردم تاکيد بسياري داشتند و آن را ملاک قرار دادند، مردم به سادگي از روي شعارها و نحوه رفتار نامزدها مي‌توانند به نوع شخصيت نامزد دست يافته و درباره نحوه عملکرد احتمالي آنها در دولت احتمالي و همچنين حضور افراد پشت پرده در دولت‌هاي آنها اظهار نظر کنند.
فاطمه تورانلو
منبع:باشگاه خبرنگاران
انتهاي پيام/